จริงๆแล้วกาแฟมีกี่สายพันธ์ (Coffee varieties)

สายพันธ์ของเมล็ดกาแฟจะมีตามที่เรารู้จักอยู่ 2 สายพันธ์หลักๆคือ Arabica และ Robusta แต่วันนี้จะอธิบายอย่างง่ายๆว่า สองสายพันธ์นี้มันมายังไง แล้วเรารู้หรือไม่ว่าตอนนี้ที่เรากำลังกินๆกาแฟกันอยู่มันเป็น Arabica หรือ Robusta กันนะ

ในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 Arabica ยังเป็นกาแฟที่ได้รับความนิยมบนโลกที่ถูกนำไปผลิตเชิงการค้า แต่หลังจากนั้นได้เกิดโรคระบาดที่ชื่อว่า coffee leaf rust (CLR) "อ้างอิงจาก wikipedia" 

ขยายความเรื่อง CLR

ซึ่งเป็นโรคระบาดของพืช ภาษาไทยเรียกว่า "โรคราสนิม" โรคนี้เกิดจากเชื้อราที่ชื่อว่า Hemeleia vastatrix เป็นเชื้อราชนิดหนึ่งโดยสามารถแบ่งออกไปได้อีก 20 สายพันธ์ ในสมัยนั้นถือว่าเป็นโรคระบาดของพืชที่เป็นเหตุการณ์สำคัญที่ทำให้แหล่งผลิตกาแฟ Arabica ทั่วโลกเกิดความเสียหายเป็นอย่างมาก ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจการส่งกาแฟทั่วโลก อาการของโรคนี้จะเกิดในลักษณะที่ใต้ใบของต้นกาแฟ เป็นจุดสีส้มๆคล้ายสนิมและกัดกินไปเรื่อยๆจนต้นกาแฟไม่สามารถทำการสังเคราะห์แสงได้

รูปภาพของอาการ CLR ที่เกิดขึ้นในต้นกาแฟ 

Credit https://locavoredelmundo.files.wordpress.com

สถาณการณ์ที่เกิดขึ้นทำให้ประเทศที่เป็นผู้ส่งออกกาแฟบางประเทศถึงกับปลูกพืฃทดแทน เนื่องจากรับปัญหาที่เกิดขึ้นไม่ได้ 

การเข้ามาของ Robusta

หลังจากวิกฤติดังกล่าว ประเทศอินโดเนเซีย เริ่มนำสายพันธ์ Robusta มาทำการเพาะปลูกเนื่องจากสายพันธ์ Robusta ให้ผลกำไรที่สูงกว่าเพราะไม่ต้องทำการดูแลมาก และทนทานต่อโรค CLR ซึ่งในช่วงต้นถือว่าชาว JAVA ตะวันออกเป็นผู้ริเริ่มที่จะผลิตสายพัธ์ุ Robusta เป็นที่แรกและหลังจากนั้นก็เริ่มนำไปสู่การเพาะปลูกในแอฟริกา และ อินเดีย ต่อไป 

มีสายพัธ์กาแฟอื่นๆอีกมั้ยที่นำมาดื่มได้ ?

มีสายพันธ์ที่ชื่อว่า Liberica เป็นสายพันธ์หนึ่งที่ถูกนำมาปลูกเชิงพาณิชย์ คิดเป็น 2% ของโลกในการขาย ต้นจะใหญ่ แข็งแรง ใช้พื้นที่เยอะในการเพาะปลูก บางต้นอาจจะพบได้สูงกว่า 18 เมตร มีใบใหญ่และพบได้มากในประเทศมาเลเซีย แต่ไม่ค่อยเป็นที่นิยมในรสชาติจึงทำให้ปริมาณเชิงพาณิชย์ไม่มากเท่าที่ควร

ตัวอย่างภาพ Liberica

CR. http://www.mpdslifestyle.com

ภาพแผนที่การปลูกกาแฟในโลก  

A = Arabica

R = Robusta

M = mix (robusta/arabica)

CR https://espressocoffee.quora.com

ในภาพอาจจะไม่ได้เป็นข้อมูลที่ update เท่าไหร่ในความเป็นจริงแล้วประเทศไทยมี 2 สายพันธ์ที่เพาะปลูก โดยภาคเหนือจะปลูก Arabica ส่วนภาคใต้จะปลูก Robusta 

ความต่างของรสชาติระหว่าง Robusta และ Arabica 

เมื่อก่อนเวลามีคนถามว่า Robusta รสชาติเป็นยังไง หลายคนมักจะตอบว่า "นายลองคิดถึงสภาพยางที่ถูกเผาสิ"  เนื่องจากมันขมมากๆหากคิดไม่ออกว่าขมขนาดไหนก็ให้คิดถึงคำว่า "ขมตาตั้ง" อีกอย่างอาการดีด มากกว่าแน่นอน ความเป็นจริง Robusta มีคาเฟอีกมากกว่า Arabica เกือบเท่าตัว (arabica 1.5% ,Robusta 2.7%) นั่นจึงเป็นที่มาของความขม

Arabica มีไขมันทั้งหมด 60% และน้ำตาลเป็น 2 เท่าของ Robusta ทำให้หลายๆคนมักจะชอบ Arabica มากกว่า  แต่ถึงอย่างนั้นก็ตามก็ต้องขึ้นอยู่กับรสนิยมการกินของแต่ละคนว่าชอบแบบไหน ไม่ได้หมายความว่าอะไรดีกว่ากัน 

ว่ากันว่า Espresso ที่ดีนั้นจะต้องมีส่วนผสมของ Arabica และ Robusta เข้าด้วยกัน หรือหลายๆคนอาจจะคุ้นหูกับ Espresso Italian Style  การที่ใช้ Robusta ผสมใน Shot เนื่องจาก Robusta นั้นมีแนวโน้มที่จะผลิตครีมมา ได้มากกกว่าและด้วยเหตุผลที่อาราบิกามีเปลือกที่แข็งทำให้น้ำสามารถผ่านกาแฟได้เหมาะสมที่สุด ถ้าให้คิดภาพง่ายๆก็คือ 

Robusta จะชดเชยครีมาและรสขมที่หายไปจาก Arabica ทำให้กาแฟที่ได้มามีคุณภาพและอร่อยที่สุด